Afgelopen weekend heb ik me lekker op de bank genesteld met een nieuw boek, De vonk van Verbinding van Gijs Jansen. Van zijn hand zijn al verschillende boeken over Acceptance and Commitment Therapy (ACT ) verschenen, maar deze kende ik nog niet. En aangezien verbinding voor mij een belangrijke waarde is, trok de titel natuurlijk mijn aandacht!
Waar gaat het boek over?
Het boek bestaat uit twee delen. Eerst is er een nogal persoonlijk verhaal van Gijs Jansen, over zijn eigen worstelingen en zoektocht naar verbinding. Hij beschrijft een aantal heftige, eenzame én leerzame momenten uit zijn jeugd en leven. In het tweede deel geeft hij tools om zelf meer inzicht te krijgen in hoe jij je verbindt met de wereld om je heen en dit doet hij (uiteraard) aan de hand van ACT pijlers.
In dit tweede deel vind je ook een aantal oefeningen en schrijfopdrachten die je helpen meer inzicht te krijgen en je na te laten denken over hoe je dingen anders kunt aanpakken. Per thema word je op die manier bewust gemaakt van de verschillen tussen hoe je het graag zou willen en hoe het nu is. Je kunt daarmee stapjes zetten om dingen anders te gaan doen. Het boek leest lekker vlot weg.
Verbinding maken
In het verhaal wordt duidelijk dat verbinding maken niet altijd even makkelijk is. Het gaat daarbij zowel om verbinding maken met anderen (en het risico lopen dat je gekwetst of geraakt wordt) als om verbinding maken met jezelf (inclusief alle negatieve gevoelens die bij jou horen).
Eén van de belangrijkste gedachten binnen ACT is dat lijden bij het leven hoort. Toch proberen we vaak uit alle macht dit lijden te vermijden. Angst en onzekerheid, boosheid of woede, twijfels en schaamte stoppen we het liefst ver weg. Stel je voor dat we die naar buiten laten komen?! Maar deze houding levert klachten op. De kunst is om te accepteren dat al deze negatieve gevoelens óók bij het leven horen en er verbinding mee te maken.
Verbinding maken begint met openstellen. Binnen ACT gaan we er vanuit dat we geen enkele controle hebben over wat we denken of voelen. Door allerlei (onbewuste!) invloeden gebeuren er dingen in ons hoofd, waar we geen weet van hebben en die we ook nauwelijks kunnen beïnvloeden. Maar dat proberen we wel.
Bereidheid om te verbinden
In plaats van te vechten tegen deze negatieve gevoelens en gedachten (en er op die manier controle op willen uitoefenen) kun je leren je te verbinden met deze gevoelens. Je kunt leren stil te staan bij je gedachten en gevoelens. Dit begint met de bereidheid om ongemakkelijke dingen te doen. Zo lig ik tegenwoordig vaak ’s avonds op mijn spijkermat voor ik ga slapen, en ben ik begonnen met het organiseren van Klop & Koffie. Dingen die ik écht niet gemakkelijk vindt, maar wel belangrijk.
En hoe vaker je oefent met het doen van ongemakkelijke (of rare) dingen, des te makkelijker het je afgaat om ook vervelende gevoelens toe te laten. Je kunt leren om vervelende gevoelens welkom te heten. In mindfulness wordt vaak de herberg-metafoor gebruikt, die geeft dat heel mooi weer.
Verbinding maken (met jezelf of met anderen) is spannend. Het is een natuurlijke neiging om ongemak te vermijden. En ons verstand zal dus altijd roepen dat we weg moeten blijven van dat wat spannend of ongemakkelijk is. Maar als je kunt leren om in die spanning of dat ongemak te blijven, ga je merken dat het veel minder vervelend is dan je verstand je laat geloven.
Waardevol leven is soms ongemakkelijk
Een mooie uitspraak die in het boek terugkomt is deze: “In je angst vind je je waarden, en in je waarden vind je je angst“.
Die zin geeft aan dat een leven leiden naar je waarden gelijk staat aan ongemak. Want als je iets eng of spannend vindt, is het waarschijnlijk iets dat belangrijk voor je is. Als iets écht waarde voor je heeft, hecht je er meer aan dan wanneer iets niet belangrijk voor je is. En dat betekent dat je er ook meer moeite voor doet (of moet doen).
Op deze manier kun je spanning of ongemak gebruiken als leidraad in je leven. Je kunt alleen groeien als je nieuwe dingen doet en jezelf blijft uitdagen. En het is helemaal prima als dat ongemakkelijk voelt. Maar laat je daardoor niet tegenhouden om te doen wat belangrijk voor je is!
