Gewoontes hebben we allemaal, zowel goede als slechte. En hoewel het vaak voelt alsof het niet anders kán, is een gewoonte geen gebod, maar een gewenning. En dat schept ruimte voor verandering.
Waarom hebben we gewoontes?
Ons brein handelt voor het overgrote deel vanuit gewoonte. Gewoontes maken ons leven makkelijk. We ontwikkelen bijvoorbeeld de gewoonte om een vaste route naar ons werk te rijden, om in een bepaalde volgorde aan te kleden en om regelmatig te douchen en tanden te poetsen. Grote kans dat je dat soort dingen op ‘vaste’ momenten of in een vaste volgorde doet. Met gewoontes op zichzelf is niks mis. Ze sturen ons leven en zorgen ervoor dat we niet al te veel over ‘standaard’ dingen hoeven na te denken. Stel je voor dat je elke ochtend opnieuw de route naar je werk moet bedenken, of in welke volgorde je het best kunt aankleden. Dat schiet niet op.
Gewoontes zijn een soort ‘short-cuts’ voor ons brein. Het bespaart kostbare energie door de dingen op een vaste manier te doen. Maar er schuilt ook een gevaar in gewoontes.
Wat is het gevaar van gewoontes?
Het gevaar met gewoontes is dat het kan voelen alsof iets niet op een andere manier kan. Je bent er zo aan gewend om iets op een vaste manier te doen, dat het lijkt alsof dit de enige manier is. Alsof het op deze manier moet! Zo wordt een gewoonte een gebod.
Een voorbeeldje: ik heb de gewoonte ontwikkeld om bij het opstarten van m’n computer mijn mail en Linkedin te openen. Dat doe ik volautomatisch. Maar het is geen goede gewoonte, want het haalt me uit mijn concentratie en kost me vaak te veel tijd. Als ik deze gewoonte wil veranderen, komt mijn brein in opstand. Het denkt ineens: “Ho even, we doen het altijd op die manier, dus dat doen we nu ook!” en dat voelt onrustig.
Misschien herken je dat ook wel als je een partner of vriend(in) krijgt die dingen op een hele andere manier doet dan jij. Dat kan weerstand geven, omdat jouw gewoontes ineens in het gedrang (kunnen) komen.
Een gewoonte is geen gebod
Het is belangrijk om te beseffen dat het niet op die manier hoeft! Ondanks dat je een gewoonte hebt ontwikkeld, kun je dingen nog steeds op een andere manier doen. Het kost alleen iets meer moeite. Als je een gewoonte gaat zien als een gewenning in plaats van als een gebod, komt er ruimte voor andere mogelijkheden.
Zo heb ik voor het schrijven van dit stuk NIET eerst m’n mail en Linkedin bekeken en dat gaat ook prima. Ik moest er alleen wel bewust voor kiezen om dit eerst te gaan doen en me niet te laten afleiden.
Zo zijn er talloze voorbeelden van gewoontes die kunnen voelen als een gebod en waar je meer last dan plezier van hebt:
- eten uit verveling
- koffie drinken als je moe bent
- snauwen als je niet lekker in je vel zit
- op de bank hangen na een lange dag
- alle afleveringen van een serie ‘moeten’ kijken
- roken
En misschien heb jij nog wel andere voorbeelden. Wanneer het voelt alsof het zo ‘moet’, besef dan dat dit enkel gewenning is en dat je brein van short-cuts houdt.
Verander je gewoonte in kleine stapjes
Weten dat een gewoonte een gewenning is, is één stap. Maar daarmee heb je het nog niet veranderd. Doordat de short-cut in je brein zo sterk ontwikkeld is, is het lastig om ineens de hele boel om te gooien en totaal andere gewoontes te ontwikkelen.
Je kunt beter elke keer een klein stapje van de gewoonte afwijken. Zoals ik nu bijvoorbeeld eerst dit artikel schrijf en daarna pas m’n mail bekijk. Bij roken kun je er bijvoorbeeld voor kiezen eerst iets gezonds te doen en het roken uit te stellen.
Zo kun je ook in jouw gewoonte een kleine verandering maken, waardoor er ruimte staat om die gewenning te doorbreken en te zien dat er alternatieven zijn. In het begin vraagt dit om bewuste keuzes en acties, maar het mooie van het brein is dat het zich aanpast en daar nieuwe gewoontes van maakt. Dus als je lang genoeg de nieuwe acties uitvoert, vormt zich een nieuwe gewoonte.
Heb jij moeite met het veranderen van je gewoontes en wil je daar graag hulp bij? Neem dan contact op. Samen zoeken we naar de mogelijkheden om jouw gewoontes blijvend te veranderen.