Grenzen stellen is een regelmatig terugkerend thema in de praktijk en ook in mijn eigen leven. Vaak geven mensen aan dat ze het lastig blijven vinden. Grenzen stellen is een kwestie van blijven oefenen. Misschien heb je wat aan de volgende tips!
Waarom is grenzen stellen zo moeilijk?
Maar weinig mensen leren hoe ze grenzen kunnen stellen. Er wordt als kind vaak verwacht dat je doet wat een ander van je wilt, en het wordt niet altijd geaccepteerd als je ‘nee’ zegt. En ik denk dat het daar al begint dat je leert dat het stellen van je grenzen weinig nut heeft, als er toch niet naar geluisterd wordt.
Daar komt bij dat we als kind onze omgeving nodig hebben om te overleven en dat het dus belangrijk is om niet afgewezen te worden. Als je ‘nee’ zegt is er een risico dat de ander dat niet leuk vindt. En dat voelt vaak onveilig. Het lijkt de makkelijkste weg om je eigen grenzen te negeren en de ander een plezier te doen.
Tot op zekere hoogte is dit ook niet zo’n probleem. Het kan natuurlijk geen kwaad om dingen voor een ander te doen en er moeten soms ook dingen gebeuren die je niet leuk vindt of waar je (op dat moment) geen zin in hebt of geen energie voor hebt. Maar hoe leer je dan grenzen te stellen?
Grenzen stellen leidt vaak tot schuldgevoel
Het stellen van grenzen heeft vaak een effect op de omgeving. Als jij ergens ‘nee’ tegen zegt, betekent dat vaak ook iets voor de ander. Sla je de uitnodiging van een feest af, is je vriend(in) misschien teleurgesteld. Wil je een opdracht op je werk niet aannemen omdat je al te vol zit, zadel je er misschien een collega mee op. Dat is vaak een lastig onderdeel van grenzen stellen. Veel mensen voelen zich schuldig als ze ‘nee’ zeggen en voor zichzelf kiezen.
Toch is het absoluut niet zo dat je altijd maar ‘ja’ moet zeggen omdat een ander er anders last van heeft. Want uiteindelijk gaat dat ten koste van jezelf.
Je mag kiezen en ‘nee’ zeggen
Als je altijd maar ‘ja’ zegt tegen alles en iedereen, loop je jezelf voorbij. De cijfers van mensen met spanningsklachten en burn-out liegen er niet om en lijken alleen maar op te lopen. De maatschappij begint een beetje door te draaien als je het mij vraagt.
En een ander gaat echt niet voor jou grenzen stellen. Uiteindelijk is het je lijf die dat gaat doen. Je lichaam geeft al die signalen wel af en blijft dit doen totdat je gaat luisteren. Dr. Juriaan zegt het zo mooi in ‘van Klacht naar Kans‘: als je hoofd het niet doet, gaat je lijf ‘nee’ zeggen. Maar dat kun je vóór zijn.
Je mág namelijk ‘nee’ zeggen en kiezen voor dingen die je wel wilt doen en dingen die je niet wilt doen. En ja, andere mensen vinden daar misschien wat van. Maar als het uiteindelijk ten koste van jezelf gaat en je niet meer verder kunt, vinden ze er ook wel wat van. Of zijn ze er ook de dupe van.
Het mag ook ongemakkelijk zijn om grenzen te stellen
Wat vaak terugkomt in gesprekken in de praktijk is dat mensen het zo ongemakkelijk vinden om grenzen te stellen. Alsof ze verwachten dat het ineens makkelijk is. Of dat het alleen maar mag als het gemakkelijk voelt. Dat is (helaas) niet zo.
Zeker als je niet gewend bent om grenzen te stellen, is het ongemakkelijk om ‘nee’ te zeggen. Maar dat ongemak betekent niet dat je dan toch maar ‘ja’ moet zeggen. Het betekent vooral dat je moet leren omgaan met het ongemak. Dat je moet blijven oefenen om bij jezelf te blijven. Dat je moet leren omgaan met de mogelijke teleurstelling van de omgeving.
Maar door dit te oefenen wordt het makkelijker. En zelfs al blijft het ongemakkelijk, dan nog levert het je onwijs veel op als je grenzen gaat stellen. Het zorgt er voor dat jij energie hebt voor de dingen waar jij blij van wordt, en niet alleen maar bezig bent met het vervullen van andermans wensen en dromen.