De term trauma wordt veel gebruikt om te verwijzen naar impactvolle situaties die iemand heeft meegemaakt. En trauma kan langdurige effecten tot gevolg hebben. Maar wanneer ontstaat een trauma? Daar leg ik je hier graag meer over uit!
Voor iedereen anders
Laat ik voorop stellen: een trauma is voor iedereen anders! Het ene trauma is niet erger of minder erg dan een ander trauma. Het is op geen enkele manier met elkaar te vergelijken. En ook gebeurtenissen zijn voor iedereen anders. Hoe kan het dat twee mensen in eenzelfde situatie er totaal anders op reageren? De één heeft misschien nog wel maandenlang klachten zoals herbelevingen, terwijl de ander gewoon verder gaat. Het gaat hierbij om de beleving van de situatie, niet om de situatie an sich.
Er zijn vier elementen die een rol spelen bij het ontstaan van een trauma:
Onverwacht
Eén element is dat de situatie onverwacht is. Er gebeurt iets wat je niet ziet aankomen of wat je niet verwacht. Dit kan gaan om een heel plotseling nieuwtje zoals een overlijden, of om bijvoorbeeld een vervelende gebeurtenis in je straat.
Heftig
Een ander element is dat het heftig is wat er gebeurt. De heftigheid van de situatie draagt bij aan of een trauma ontstaat of niet. Zo zal het niet snel traumatisch zijn als je onverwacht naast een stoepje staat en je enkel kneust. Maar als je je bedreigd voelt of aangevallen wordt, kan dit wel degelijk als heel heftig worden ervaren.
Het kan zelfs zijn dat er een moment is waarop je bang bent dat je het niet overleeft. Dat draagt bij aan de heftigheid van een situatie.
Alleen
Er is een grote kans dat trauma ontstaat als je je in de situatie ook nog alleen voelt. Misschien is er letterlijk niemand om je te helpen, maar het kan ook gaan om de beleving dat je alleen bent.
Zo kan het bijvoorbeeld zijn dat je om hulp hebt geroepen maar dat er niemand kwam. Of dat het juist de mensen waren waarvan je dacht dat ze vrienden waren, die je ineens in de kou lieten staan. Onbegrip draagt ook bij aan de beleving dat je alleen bent. Of ergens niet over durven te praten uit schaamte.
Geen oplossing
Het laatste element is dat je in de situatie geen oplossing ziet, of geen idee hebt hoe je hierdoor heen kunt komen. Een gevoel van machteloosheid zorgt er – met de factoren hierboven – voor dat een trauma ontstaat.
Als je in staat bent om een probleem op te lossen, of goed met de situatie om te gaan, ontstaat er vaak geen trauma. Wanneer je je daartoe niet capabel voelt, of het echt niet bent (bijvoorbeeld doordat je nog een kind bent), kan dit ertoe leiden dat een trauma ontstaat.
Innerlijke wond
Gabor Maté beschrijft in zijn boek ‘De mythe van normaal‘* prachtig hoe trauma wordt ervaren. Hij geeft aan dat een trauma niet te maken heeft met de situatie die iemand heeft meegemaakt, maar met de innerlijke wond die daaruit is ontstaan.
En zolang die innerlijke wond niet geheeld wordt, blijven er vaak allerlei klachten ontstaan. Meestal ontwikkel je één of meerdere strategieën om met de pijn van de innerlijke wond van het trauma om te gaan, alleen zijn die op de langere termijn vaak niet houdbaar.
Trauma verwerken
Er komt steeds meer aandacht voor dat veel klachten en problemen grondslag hebben in trauma. Heel vaak zijn dit trauma’s die we ons niet eens meer kunnen herinneren. Dat wil echter niet zeggen dat ze er ook niet zijn! Het lichaam is een vernuftig systeem dat al onze herinneringen nog ergens heeft opgeslagen.
Uiteindelijk is het erg belangrijk om de innerlijke wonden van trauma te helen, door trauma te verwerken. EFT (Emotional Freedom Techniques) is daar een mooie manier voor. Maar er zijn ook veel andere vormen van traumaverwerking die enorm kunnen helpen.
Als je last hebt van (onbewuste) trauma’s, ga dan zeker op zoek naar goede begeleiding en kijk of je iemand kunt vinden die qua werkwijze en aanpak bij jou past.